Peer kent nog tientallen kilometers houtkanten langs wegen, paden, akkers en weilanden. Waar deze houtkanten vroeger nog een functie hadden, groeiden deze de laatste jaren uit tot hoge kwetsbare bomenrijen. De voordelen voor de biodiversiteit en het landbouwgebruik gingen daarmee verloren.
Visieplan voor Peer
De Stad Peer zag de noodzaak van een goed beheer van de houtkanten en werkt daarom sinds 2019 samen met de natuur- en landbouwsector in Peer, het Regionaal Landschap Lage Kempen, Boerennatuur Vlaanderen, het Agentschap voor Natuur en Bos, de Vlaamse Landmaatschappij en Onroerend Erfgoed. Samen stelden ze een visieplan voor de houtkanten op, rekening houdend met natuuraspecten, landbouwactiviteiten en het streekkarakter.
Waarom houtkantenbeheer?
Door een gebrek aan beheer, groeien houtkanten vaak uit tot hoge bomenrijen. Op zich lijkt dat ook mooi maar houtkanten hebben een ecologische meerwaarde in het landschap ten opzichte van vaak eentonige bomenrijen. Veel vogels, vlinders, bijen en andere soorten profiteren immers van de lagere en dichtere struiken in de houtkant om er zich te nestelen of om voedsel te zoeken. Om deze lagere struiken te creëren, is het nodig om hakhoutbeheer uit te voeren.
Project is gestart
Op vrijdag 29 januari 2021 zijn de werken aan het Peerse houtkantenlandschap van start gegaan. In februari en maart zullen we op verschillende locaties in Peer de houtkanten een onderhoudsbeurt geven. De bomen in de houtkanten krijgen een fikse snoeibeurt door ze laag bij de grond af te zagen. Dit lijkt vrij drastisch maar in de volgende lente, schieten de eerste scheuten alweer uit tot weelderige struiken. Elke 10 à 15 jaar, wordt dit hakhoutbeheer herhaald. Hakhoutbeheer is een principe dat 100 jaar geleden door iedereen werd toegepast. Het hout werd gebruikt als geriefhout voor bijvoorbeeld bakovens. Vroeger deed men dit met een hakbijl. Nu gebeurt het snoeien heel secuur met een knipmachine op een kraan. Zo ontstaat er geen schade in de omgeving.
Er worden ook nieuwe boompjes aangeplant aan in de kalere houtkanten met weinig bomen. Zo vormen de houtkanten terug één aangesloten geheel van begroeiing. Op andere plaatsen passen we het maaibeheer van de bermen aan om de spontane verjonging van jonge boompjes te stimuleren.
Door elk jaar op andere plaatsen houtkanten te beheren, ontstaat er op termijn een divers landschap met lage struiken, hogere struiken en hogere bomen. Veel soorten zijn gelinkt aan houtkanten in verschillende stadia van het kappen en hergroeien. Elk jaar is een houtkant namelijk wel in een stadium dat interessant is voor een specifiek dier. De verschillende diersoorten verhuizen daardoor ook constant doorheen het landschap en dat is goed voor de biodiversiteit. Ook vinden dieren nog nestgelegenheid in de buurt doordat er voldoende verspreid gewerkt wordt in de houtkanten.
Ook voor landbouwers bieden goed beheerde houtkanten heel wat voordelen. Niet beheerde houtkanten groeien uit tot hoog opgaande bomen met veel laag hangende en dode takken die schade kunnen maken aan landbouwmachines en onveilig kunnen zijn voor passanten. Door deze opgaande bomen opnieuw in hakhoutbeheer te nemen en om te vormen tot houtkanten kunnen de takken makkelijk gesnoeid worden zodat ze minder problemen geven. Goed beheerde houtkanten kunnen de opbrengst van een akker verhogen. De dichte structuur van een houtkant maakt een natuurlijk windscherm waardoor gewassen minder snel gaan legeren, maar ook vee wordt beschermd tegen wind, regen en zon. Daarnaast gaan houtkanten bodemerosie tegen wat resulteert in minder vruchtbare bodem die van het perceel verdwijnt. Kortom: houtkanten zorgen voor een win-win situatie voor landbouw en natuur.
Landbouwers zijn landschapsbouwers wordt wel eens gezegd. In Peer zijn de landbouwers en de agrobeheergroep dan ook zeer actief betrokken bij het houtkantenbeheer. Ze geven input in de plannen die opgemaakt worden en helpen bij het beheer en de aanplant van houtkanten.
Het snoeihout wordt verwerkt tot snippers. Deze zullen gedroogd worden op het Biomassaplein en lokaal ingezet worden als duurzame energiebron. Het Biomassaplein is een samenwerkingsverband met Nuhma, met steun van de provincie Limburg waarin hout dat vrijkomt uit natuurbeheer wordt verwerkt in duurzame toepassingen. In de eerste fase zullen we hierbij inzetten op het leveren van warmte en elektriciteit aan grote gemeentelijke gebouwen. Denk hierbij aan sporthallen, zwembaden, culturele centra, scholen, ed. Intussen zijn er ook al plannen om hout om te zetten naar speelhout waarmee lokale speelterreinen kunnen ingericht worden. Nu zijn ook al de eerste gesprekken gestart waarbij stamhout zal gebruikt worden voor een Limburgse lijn van diverse producten.
